قواعد حاکم بر وکیل دادگستری

مطابق قواعد حقوقی، وکیل دادگستری باید شرایط قوانین راجع به وکالت را داشته باشد و در مقاله زیر به بررسی قواعد حقوقی حاکم بر وکیل دادگستری و ضمانت اجرای آن می پردازیم.

• مطابق قانون وکالت مصوب ۱۳۱۵/۱۱/۲۵ برخی اشخاص از جمله اتباع خارجه و قاضی دادگستری تا زمان خدمت قضایی، افرادی که مرتکب رفتار خلاف شان وکالت شوند یا مرتکبین جرائمی خاص گردند ممنوع از اشتغال به وکالت می باشند.
• مطابق این قانون وکیل موظف به حضور در جلسه دادگاه بوده مگر عذر موجهی اعلام نماید و الا مرتکب تخلف انتظامی شده است.
• چنانچه وکیل اسرار موکل خود را در غیر موارد قانونی افشا نماید دارای مجازات انتظامی خواهد بود.
• اگر وکیل بخواهد از وکالت در پرونده استعفا دهد می‌ بایست از قبل موکل و دادگاه را مطلع نماید تا خللی در روند جلسه ایجاد نگردد و الا دارای مجازات انتظامی خواهد بود.
• اگر وکیل به موکل خود خیانت کند مثلا با طرف موکل خود بسازد دارای مجازات انتظامی خواهد بود.
• طبق قواعد حاکم بر وکیل او می بایست غیر قابل پیش‌ بینی بودن نتیجه پرونده را به موکل گوشزد نماید و الا دارای مجازات انتظامی است.
• مجازات‌ های انتظامی وکیل شامل اخطار شفاهی، اخطار با درج در پرونده، اخطار با درج در جراید رسمی، ممنوعیت موقت تا دو سال و محرومیت دائم از شغل وکالت.
• هر شخصی که مجوز وکالت دادگستری را ندارد از هر گونه تظاهر یا دخالت در امر وکالت ممنوع بوده و هر گونه دخالت در امر وکالت با عناوینی همچون عضویت در شرکت ممنوع و مرتکب به مجازات حبس محکوم می‌ گردد.
• در صورت فوت یا حجر وکیل، مدعی‌ العموم در حضور مسئول امور متوفی اسناد و اوراق به صاحبان آن‌ ها مسترد و رسید اخذ می‌ گردد.

• وکالت می‌ تواند به موجب سند رسمی تنظیمی در دفتر اسناد رسمی یا تنظیمی در واحد کنسولگری محل اقامت موکل تنظیم یا در حین جلسه دادرسی و با درج وکالت در صورتجلسه دادرسی یا با امضا و تایید امضا موکلی که در زندان به سر می‌برد تنظیم می‌ گردد.
• وکالت در دادگاه‌ ها شامل تمامی اختیارات راجع به امر دادرسی می‌ باشد مگر اینکه موکل استثنا کرده یا وکالت دادن در آن امور خلاف شرع باشد.
• مواردی چون اعتراض، سازش، ادعای جعل، انکار و تردید، ارجاع دعوی به داوری، وکالت در توکیل، وکالت در تعیین مصدق و کارشناس، وکالت در دعوی مطالبه خسارت و استرداد دادخواست یا دعوی و جلب و دفاع از دعوی ثالث یا وارد نمودن اشخاص دیگر به پرونده تحت عنوان دعوی ورود ثالث یا وکالت در دعوی متقابل دعوی طرح شده و وکالت در دعوی اعسار و سوگند می‌ بایست در برگ وکالت‌ نامه وکیل دادگستری تصریح شود. هر چند که وکالت در دادگاه‌ ها شامل تمام اختیارات راجع به امر دادرسی می‌ باشد.
• وکیل مطابق قانون آیین دادرسی مدنی در صورتی حق دریافت موضوع حکم مثل وجه نقد یا مال را دارد که در وکالت‌ نامه تصریح شده باشد و الا چنین حقی را ندارد.
• در صورتی که موکل بخواهد وکیل را عزل نماید باید این موضوع را به وکیل و مرجع رسیدگی اعلام نماید و عزل وکیل مانعی در تداوم فرایند دادرسی را ندارد و تا زمانی که عزل وکیل به اطلاع وکیل نرسد اقدامات وکیل در حق موکل موثر و قانونی می‌ باشد.
• وکیل مطابق قانون آیین دادرسی مدنی باید در جلسه دادرسی حاضر شود. مگر دارای عذر موجهی شامل (فوت بستگان تا درجه اول از طبقه دوم، ابتلا به بیماری که مانع حرکت باشد یا حرکت بیمار موجب موجب ضرر تشخیص شود) باشد که باید عذر خود را به دادگاه اعلام و الا فرایند دادرسی ادامه یافته و تخلف عدم حضور وکیل در جلسه دادرسی به دادسرای رسیدگی به تخلفات دادسرای انتظامی کانون وکلای دادگستری یا مرجع صالح مرکز امور مشاوران قوه قضائیه اعلام می‌ گردد.
• در صورتی که وکیل هم‌ زمان در مرجع حقوقی و کیفری دعوت شود می‌ بایست در مرجع کیفری حاضر شود و برای مرجع حقوقی لایحه تنظیم یا چنانچه حق توکیل (انتقال اختیار وکالت به وکیل دادگستری دیگر) دارد اقدام قانونی انجام دهد.
• عزل و استعفا باید به اطلاع وکیل، موکل و مرجع رسیدگی برسد و الا ابلاغ به وکیل، موثر در حق موکل می‌ باشد مگر خلاف آن توسط موکل ثابت گردد.

قانون حاکم بر وکیل اتفاقی

قانون حاکم بر وکیل اتفاقی شامل افرادی است که در رشته حقوق تحصیل‌ کرده‌اند ولی هنوز شغل آن‌ ها وکالت نیست و به صورت کاملا اتفاقی در مسیر حل مشکلات و رسیدگی به پرونده  خویشاوندان خود در مراجع قضایی قرار می‌ گیرند می‌ توانند به وکالت اقدام نمایند که وکالت اتفاقی گفته می‌ شود. چراکه ماده ۲ قانون وکالت مصوب 1315 اعلام داشته اشخاصی که دارای معلومات حقوقی بوده و وکیل دادگستری نباشند می‌ توانند با دریافت وکالت اتفاقی از مراجع ذی‌ صلاح به عنوان وکیل اتفاقی مبادرت به حل مسئله حقوقی نمایند. و این افراد بدون وارد شدن به مراحل کارآموزی و آزمون کانون وکلا در یک مورد خاص پروانه وکالت اخذ نموده اند.