مطابق ماده ۸۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲/۰۲/۰۱ خدمات عمومی رایگان ،خدماتی است که با رضایت محکوم و به طور رایگان در مدت معین مورد حکم دادگاه قرار میگیرد و ترتیب آن به شرح ذیل میباشد

جرايمی که مجازات قانونی آن حداکثر تا ۳ ماه حبس می باشد به مدت تا ۲۷۰ ساعت خدمات عمومی رایگان و به صورت جایگزین از حبس محکوم میشود

در جرايمی که مجازات قانونی آن ۹۱ روز تا ۶ ماه حبس میباشد به مدت ۲۷۰ تا ۵۴۰ ساعت مجازات خدمات عمومی رایگان و جایگزین از حبس محکوم میشوند
در جرايمی که مجازات قانونی آن در قوانین موضوعه تصریح نشده است به مدت ۲۷۰ تا ۵۴۰ ساعت مجازات خدمات عمومی رایگان و جایگزین از حبس محکوم میشوند
در جرايمی که مجازات قانونی آن بیش از ۶ ماه تا ۱ سال حبس میباشد به مدت ۵۴۰ تا ۱۰۸۰ ساعت مجازات خدمات عمومی رایگان و جایگزین از حبس محکوم میشوند

در جرايمی که مجازات قانونی آن بیش از یک سال حبس میباشد به مدت ۱۰۸۰ تا ۲۱۶۰ ساعت مجازات خدمات عمومی رایگان و جایگزین از حبس محکوم میشوند
مطابق تبصره ۱ ماده ۸۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲/۰۲/۰۱ ساعاتی که محکوم میبایست به عنوان خدمات عمومی رایگان ارائه دهد با رعایت نکات زیر میباشد
برای افراد شاغل بیش از ۴ ساعت نخواهد بود
برای افراد غیر شاغل بیش از ۸ ساعت نخواهد بود
ارائه خدمت در روز نباید مانع امرار معاش متعارف محکوم باشد .
مطابق تبصره ۲ ماده ۸۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲/۰۲/۰۱ صدور حکم بر مجازات ارائه خدمت عمومی مشروط به رعایت همه ضوابط حکمی است کلی که منطبق باشد با جزئیات.باشد و مقررات قانونی مربوط به آن خدمت از جمله شرایط کار زنان و نوجوانان
از قانون کار:
شرایط کار زنان
ماده ۷۵ انجام کارهای خطرناک، سخت و زیان‌آور و نیز حمل بار بیشتر از حد مجاز با دست و بدون استفاده از وسایل مکانیکی، برای کارگران زن ممنوع است. دستورالعمل و تعیین نوع و میزان این قبیل موارد با پیشنهاد شورای عالی کار به تصویب وزیر کار و امور اجتماعی خواهد رسید.
ماده ۷۶ مرخصی بارداری و زایمان کارگران زن جمعاً ۹۰ روز است. حتی‌الامکان ۴۵ روز از این مرخصی باید پس از زایمان مورد استفاده قرار گیرد. برای زایمان توأمان ۱۴ روز به مدت مرخصی اضافه می‌شود.
تبصره ۱: پس از پایان مرخصی زایمان، کارگر زن به کار سابق خود باز می‌گردد و این مدت با تأیید سازمان تأمین اجتماعی جزء سوابق خدمت وی محسوب می‌شود.
تبصره ۲: حقوق ایام مرخصی زایمان طبق مقررات قانون تأمین اجتماعی پرداخت خواهد شد.
ماده ۷۷ در مواردی که به تشخیص پزشک سازمان تأمین اجتماعی، نوع کار برای کارگر باردار خطرناک یا سخت تشخیص داده شود، کارفرما تا پایان دوره بارداری وی، بدون کسر حق‌السعی کار مناسب‌تر و سبک‌تری به او ارجاع می‌نماید.
ماده ۷۸ در کارگاه‌هایی که دارای کارگر زن هستند کارفرما مکلف است به مادران شیرده تا پایان دو سالگی کودک پس از هر سه ساعت، نیم ساعت فرصت شیردادن بدهد. این فرصت جزء ساعات کار آنان محسوب می‌شود و همچنین کارفرما مکلف است متناسب با تعداد کودکان و با در نظر گرفتن گروه سنی آن‌ها مراکز مربوط به نگهداری کودکان (از قبیل شیرخوارگاه، مهدکودک و…) را ایجاد نماید.
تبصره: آیین‌نامه‌ی اجرایی، ضوابط تأسیس و اداره‌ی شیرخوارگاه و مهد کودک توسط سازمان بهزیستی کل کشور تهیه و پس از تصویب وزیر کار و امور اجتماعی به مرحله‌ی اجرا گذاشته می‌شود.

شرایط کار نوجوانان
ماده ۷۹ به کار گماردن افراد کمتر از ۱۵ سال تمام ممنوع است.
ماده ۸۰ کارگری که سنش بین ۱۵ تا ۱۸ سال تمام باشد، کارگر نوجوان نامیده می‌شود و در بدو استخدام باید توسط سازمان تأمین اجتماعی مورد آزمایش‌های پزشکی قرار گیرد.
ماده ۸۱ آزمایش‌های پزشکی کارگر نوجوان، حداقل باید سالی یک بار تجدید شود و مدارک مربوط در پرونده‌ی استخدامی وی ضبط گردد.
ماده ۸۲ ساعات کار روزانه‌ی کارگر نوجوان، نیم ساعت کمتر از ساعات کار معمولی کارگران است. ترتیب استفاده از این امتیاز با توافق کارگر و کارفرما تعیین خواهد شد.
ماده ۸۳ ارجاع هر نوع کار اضافی و انجام کار در شب و نیز ارجاع کارهای سخت و زیان‌آور و خطرناک و حمل بار با دست، بیش از حد مجاز و بدون استفاده از وسایل مکانیکی برای کارگر نوجوان ممنوع است.
ماده ۸۴ در مشاغل و کارهایی که به علت ماهیت آن یا شرایطی که کار در آن انجام می‌شود برای سلامتی یا اخلاق کارآموزان و نوجوانان زیان‌آور است، حداقل سن کار ۱۸ سال تمام خواهد بود. تشخیص این امر با وزارت کار و امور اجتماعی است

، محافظت های فنی و بهداشتی
از قانون کار:
ماده ۸۷ – اشخاص حقیقی و حقوقی که بخواهند کارگاه جدیدی احداث نمایند و یا کارگاه‌های موجود را توسعه دهند، مکلفند بدواً برنامه کار‌و نقشه‌های ساختمانی و طرحهای مورد نظر را از لحاظ پیش‌بینی در امر حفاظت فنی و بهداشت کار، برای اظهار نظر و تأیید به وزارت کار و امور‌اجتماعی ارسال دارند. وزارت کار و امور اجتماعی موظف است نظرات خود را ظرف مدت یک ماه اعلام نماید. بهره‌برداری از کارگاه‌های مزبور منوط‌به رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی خواهد بود.
‌ماده ۸۸ – اشخاص حقیقی یا حقوقی که به ساخت یا ورود و عرضه ماشین می‌پردازند مکلف به رعایت موارد ایمنی و حفاظتی مناسب می‌باشند.
‌ماده ۸۹ – کارفرمایان مکلفند پیش از بهره‌برداری از ماشینها، دستگاه‌ها، ابزار و لوازمی که آزمایش آنها مطابق آیین‌نامه‌های مصوب شورای‌عالی حفاظت فنی ضروری شناخته شده است آزمایشهای لازم را توسط آزمایشگاه‌ها و مراکز مورد تأیید شورای عالی حفاظت فنی انجام داده و مدارک‌مربوط را حفظ و یک نسخه از آنها را برای اطلاع به وزارت کار و امور اجتماعی ارسال نمایند.
‌ماده ۹۰ – کلیه اشخاص حقیقی یا حقوقی که بخواهند لوازم حفاظت فنی و بهداشتی را وارد یا تولید کنند، باید مشخصات وسائل را حسب مورد‌همراه با نمونه‌های آن به وزارت کار و امور اجتماعی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ارسال دارند و پس از تأیید، به ساخت یا وارد کردن‌این وسائل اقدام نمایند.
‌ماده ۹۱ – کارفرمایان و مسئولان کلیه واحدهای موضوع ماده ۸۵ این قانون مکلفندبر اساس مصوبات شورای عالی حفاظت فنی برای تأمین‌حفاظت و سلامت و بهداشت کارگران در محیط کار، وسایل و امکانات لازم را تهیه و در اختیار آنان قرار داده و چگونگی کاربرد وسایل فوق‌الذکر را به‌آنان بیاموزند و در خصوص رعایت مقررات حفاظتی و بهداشتی نظارت نمایند. افراد مذکور نیز ملزم به استفاده و نگهداری از وسایل حفاظتی و‌بهداشتی فردی و اجرای دستورالعملهای مربوطه کارگاه می‌باشند.
‌ماده ۹۲ – کلیه واحدهای موضوع ماده ۸۵ این قانون که شاغلین در آنها به اقتضای نوع کار در معرض بروز بیماریهای ناشی از کار قرار دارند باید برای‌همه افراد مذکور پرونده پزشکی تشکیل دهند و حداقل سالی یکبار توسط مراکز بهداشتی درمانی از آنها معاینه و آزمایشهای لازم را به عمل آورند و‌نتیجه را در پرونده مربوطه ضبط نمایند.
‌تبصره ۱ – چنانچه با تشخیص شورای پزشکی نظر داده شود که فرد معاینه شده به بیماری ناشی از کار مبتلا یا در معرض ابتلا باشد کارفرما و‌مسئولین مربوطه مکلف هستند کار او را بر اساس نظریه شورای پزشکی مذکور بدون کاهش حق‌السعی، در قسمت مناسب دیگری تعیین نمایند.
‌تبصره ۲ – در صورت مشاهده چنین بیمارانی، وزارت کار و امور اجتماعی مکلف به بازدید و تأیید مجدد شرایط فنی و بهداشت و ایمنی محیط کار‌خواهد بود.

و ضوابط خاص کارهای سخت و زیان آور
بر طبق تعریف قانون، تعریف مشاغل زیان آور و سخت این چنین است: «کارهای سخت و زیان‌آور کارهایی هستند که در آن‌ها عوامل فیزیکی، شیمیایی، مکانیکی و بیولوژیکی محیط کار، غیر استاندارد بوده و در اثر اشتغال، افراد با تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت‌های طبیعی خود روبه‌رو می‌شوند. در نتیجه، افراد با مشکلات و بیماری‌های مختلفی مواجه خواهند شد. در برخی مواقع و با به کارگیری تمهیدات فنی، مهندسی، بهداشتی و ایمنی، می‌توان صفت سخت و زیان آور را از برخی مشاغل حذف نمود یا میزان آن را کاهش داد.»
با توجه به این تعریف، متوجه می‌شویم که برخی از مشاغل به‌صورت ذاتی سخت و دشوار هستند و حتی با استفاده از انواع تسهیلات، ابزار و تجهیزات مختلف، این سختی و زیان‌باری کار از بین نمی‌رود و تنها ممکن است میزان آن کاسته شود.
دسته دیگر نیز مشاغلی هستند که ماهیت سخت و دشواری دارند، اما با استفاده از انواع تمهیدات فنی، بهداشتی و ایمنی، می‌توان سختی و زیان کار را به‌صورت کامل از بین برد. به‌صورت کلی کار‌های سخت و زیان آور در دو دسته‌بندی کلی قرار می‌گیرند که شامل این موارد است:
گروه الف: کارهای سختی که با در نظر گرفتن تمهیدات مختلف می‌توان سختی شغل را حذف نمود و آن را به یک کار معمولی تبدیل کرد؛
گروه ب: کارهای سختی که ماهیت سخت و دشوار دارند و حتی با در نظر گرفتن انواع شرایط و امکانات، سختی آن از بین نمی‌رود و تنها تا حد قابل تحملی کاهش می‌یابد.

میباشد
مطابق تبصره ۳ ماده ۸۴ قانون مجازات اسلامی مورخ ۱۳۹۲/۰۲/۰۱ دادگاه نمیتواند به بیش از یک خدمت عمومی حکم بدهد
ماده 79 قانون مجازات اسلامی مقرر کرده است که «تعیین انواع خدمات عمومی و دستگاه ها و مؤسسات دولتی و عمومی پذیرنده محکومان و نحوه همکاری آنان با قاضی اجرای احکام و محکوم، به موجب آیین‌نامه‌ای است که ظرف سه ماه از تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون به وسیله وزارتخانه‌های کشور و دادگستری تهیه می‌شود و با تائید رئیس قوه قضائیه به تصویب هیأت وزیران می‌رسد. مقررات این فصل پس از تصویب آیین نامه موضوع این ماده لازم الاجراء می‌شود.»
آئین‌نامه اجرایی اجرایی این ماده در شهریور 93 به تصویب هیات وزیران رسید، که بر اساس ماده 2 این آئین‌نامه خدمات عمومی رایگان در شش دسته تقسیم بندی شدند.
امور آموزشی شامل سوادآموزی، آموزش‌های علمی، فرهنگی، دینی، هنری، ورزشی، فنی و حرفه‌ای و آموزش سبک زندگی و مهارت‌های اساسی آن.
امور بهداشتی و درمانی شامل اقدامات تشخیصی درمانی، توانبخشی، مامایی، بهیاری و پرستاری، نگهداری سالمندان، معلولان و کودکان، مشاوره و روان درمانی، بهداشت محیط و درمان اعتیاد.
امور فنی و حرفه‌ای شامل خدمت در کارگاه‌ها، کارخانه‌ها، صنایع وابسته به نهادهای پذیرنده و بخش‌های فنی آن‌ها.
امور خدماتی شامل نگهبانی و سرایداری نهادهای پذیرنده، نظافت اماکن عمومی، حفاظت و نگهداری از فضاهای سبز و بوستان‌های شهری و باغبانی در اماکن مزبور، تعمیر و تنظیف وسایل نقلیه عمومی و دولتی و اماکن ورزشی و پارکبانی.
امور کارگری شامل کارگری در بخش‌های ساختمانی، راهسازی، معادن، شیلات، مراتع، سدسازی و دیگر طرح‌های عمرانی متعلق به نهادهای پذیرنده.
امور کشاورزی، دامداری، جنگلداری و مرتع‌داری شامل درختکاری، باغبانی، برداشت محصول، مرغداری، پرورش آبزیان و انجام کار در نهادهای پذیرنده و مؤسسات کشت و صنعت وابسته به آنها. »
بر اساس ماده 4 آئین‌نامه نیز «وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش، ورزش و جوانان، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، علوم، تحقیقات و فناوری، جهاد کشاورزی، راه و شهرسازی، کشور، صنعت، معدن و تجارت، نیرو و نفت و سازمان‌ها و مؤسسات و ادارات کل تابع آن‌ها. سازمان‌های حفاظت محیط زیست، میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، آموزش فنی و حرفه‌ای، اوقاف و امور خیریه، زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور، پزشکی قانونی و بهزیستی کشور و شهرداری‌ها، جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، کمیته امداد امام خمینی (ره)، بنیاد شهید و امور ایثارگران، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان تأمین اجتماعی، کمیته ملی المپیک ایران، بسیج سازندگی، جهاد دانشگاهی و مراکز نگهداری جانبازان، معلولان، سالمندان، کودکان و نوجوانان، درمان اعتیاد وابسته به دستگاه‌ها و مؤسسات دولتی و عمومی غیردولتی» می‌توانند با پذیرش محکومان مجازات‌های جایگزین حبس از خدمات رایگان آنها بهره‌مند شوند.
همچنین در صورتی که محکوم برای اعمال مجازات دوره خدمت عمومی رضایت نداشته باشد مجازات اصلی مورد حکم قرار میگیرد .

تعلیق ، توقف موقت و درخواست تبدیل مجازات جایگزین حبس توسط قاضی اجرای احکام
مطابق تبصره ۴ ماده ۸۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲/۰۲/۰۱ قاضی اجرای امکام در موارد زیر و به طور موقت و حداکثر تا ۳ ماه اجرای حکم را معلق نماید
بنا به وضع جسمانی و نیاز به خدمات پزشکی
معزوریتهای خانوادگی و امثال آنها
همچنین مطابق این تبصره قاضی اجرای احکام بنا به وضع جسمانی و نیاز به خدمات پزشکی و یا جهت معذوریتهای خانوادگی و امثال آن میتواند از دادگاه صادر کننده حکم درخواست تبدیل مجازات به نوعی دیگر از مجازات جایگزین از حبس نماید

جهت مشاهده متن ماده 84 قانون مجازات اسلامی کلیک کنید…