مجازات تعزیری:
قانون‌گذار در ماده ۱۸ قانون مجازات اسلامی، مجازات تعزیری را تعریف نموده است و مطابق آن مجازات تعزیری

مجازاتی است که مشمول مجازات رفتارهای مستوجب مجازات حدی، قصاص و دیات نباشد در مواردی از حکم مراجع قانونی می‌آید که رفتار ارتکابی باعث نقض محرمات شرعی یا نقض مقررات حکومتی شده باشد.
نوع مجازات تعزیری، مقدار مجازات تعزیری، کیفیت اجراء مجازات تعزیری و مقرراتی که بر اساس آن مجازات تعزیری قابلیت تخفیف، تعلیق یا سقوط دارد به‌موجب قانون تعیین می‌شود.
بر اساس ماده 18 قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ دادگاه در صدور حکم تعزیری می‌بایست موارد زیر را موردتوجه قرار دهد:
۱-انگیزه مرتکب و وضعیت ذهنی و روانی مرتکب حین ارتکاب جرم.
۲-شیوه ارتکاب جرم و گستره نقض وظیفه قانونی و نتایج زیان‌بار ناشی از نقض وظیفه.
۳-اقدامات مرتکب پس از ارتکاب جرم.
۴- سوابق و وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی مرتکب و تأثیر تعزیر بر وی.
مطابق تبصره ماده18 قانون مجازات اسلامی که در تاریخ ۲۳/۰۱/۱۳۹۹ به تصویب رسیده است، چنانچه دادگاه در حکم تعزیری از نوع حبس، مجازات حبس را بیش از میزان حداقل مقرر در قانون تعیین کند می‌بایست در حکم خود علت صدور حکم را که می‌بایست مستند بر بندهای ماده ۱۴ قانون مجازات اسلامی ۹۲ یا سایر جهات قانونی باشد و تعیین مجازات حبس تعزیری به بیش از مقدار تعیین شده باعث مجازات انتظامی درجه ۴ می‌باشد (مطابق ماده ۱۳ قانون نظارت بر رفتار قضات مصوب ۱۳۹۰ با مجازات انتظامی درجه ۴ یا کسر حقوق ماهانه تا یک‌سوم  از شش ماه تا یک سال).
نکته: محرمات شرعی در تبصره 1 ماده 2 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب مصوب 1378 این‌گونه تعریف شده است: مجازاتی که در شرع مقدس اسلام برای ارتکاب فعل حرام یا ترک واجب بدون تعیین نوع و مقدار مجازات مقرر گردیده و ترتیب آن به شرح مندرج در قانون مجازات اسلامی می‌باشد.
نکته: مجازات تعزیری از یک جهت به تعزیرات شرعی و تعزیرات غیرشرعی تقسیم می‌شود. تعزیرات شرعی هم به دو نوع تعزیرات منصوص شرعی و تعزیرات غیرمنصوص شرعی تقسیم می‌شود. تعزیر شرعی: این نوع مجازات در صورتی اعمال می‌شود که محرمات شرعی نقض بشود یکی از مصداق‌های تعزیر شرعی روابط نامشروع غیر از زنا بین زن و مرد نامحرم می‌باشد؛ یعنی زن و مردی نامحرم اقدام به بوسیدن همدیگر کنندکه مصداق بارز رابطه نامشروع می‌باشد.
تعزیر غیرشرعی یکی از اختیاراتی است که شارع مقدس به حاکم داده است، اختیار تعیین مجازات توسط حاکم با توجه به اوضاع زمانی و مکانی، می‌باشد. بنابراین بعضی اعمال، با توجه به شرایط حاکمیتی جامعه جرم انگاری می‌شود.
نکته: انگیزه ذکر شده در ماده 18 که گاهی از آن به داعی، باعث و غرض تعبیر می‌شود عبارت است از عوامل درونی مانند حسد، عشق، انتقام، لذت طلبی، شهرت‌طلبی، عدالت‌خواهی و… که هدف نهایی از ارتکاب جرم است و مرتکب را به‌سوی ارتکاب جرم سوق می‌دهد. درواقع می‌توان گفت انگیزه عامل حرکت و انجام کار است.
نکته: شیوه ارتکاب جرم:
1- جرم مقید: جرمی است که برحسب تعریف قانونی، زمانی واقع می‌شود که نتیجه‌ای که از آن منظور نظر است حاصل شده باشد، مثل سرقت که عمل ربایش صورت گرفته.
2- جرم مطلق: جرمی است که به‌صرف ارتکاب عمل واقع شده تحقق می‌یابد اعم از اینکه عمل به نتیجه مطلوب عامل رسیده یا نرسیده باشد.
3- جرم ساده: جرمی است که عنصر مادی جرم از یک رفتار اعم از عمل یا گفتار و یا ترک فعل حاصل شده باشد مثل سرقت، قذف، زنا.
4-جرم به عادت: جرمی است که عنصر مادی مستلزم اعمال متعدد است که هریک از آن اعمال منفردا قابل تعقیب نیستند.
5- جرم مرکب: جرمی است که عنصر مادی تشکیل‌دهنده آن از چند عمل ترکیب یافته که هریک به‌تنهایی جرم نبوده، بلکه مجموعه آن عنصر مادی جرم را تشکیل می‌دهد. مثلاً کلاه‌برداری.
6- جرم مشهود و جرم غیر مشهود: جرم مشهود جرمی است که مرتکب در حین ارتکاب غافلگیر شده و دلایل جرم هم مشهود است. درصورتی‌که جرم غیر مشهود جرمی است که مدت‌زمانی است که به ارتکاب رسیده و به دست آوردن دلایل آن غیرممکن و یا غیرمسلم است.
نکته: بر اساس بندهای 4 گانه  ماده 18 قانون مجازات اسلامی، قاضی دادگاه ملزم به تعیین مجازات بین حداقل و حداکثر مقرر قانونی است اما در مواد 37 و 38 در صورت وجود جهات تخفیف دادگاه می‌تواند به کمتر از مجازات مقرر قانونی نیز حکم دهد.

جهت مشاهده متن ماده 18 قانون مجازات اسلامی کلیک کنید…