ماده ۱۶- یکی از تقسیمات قانون‌گذار از انواع مجازات های مصرح در ماده ۱۴ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، قصاص می‌باشد

و در تعریف آن بیان داشته قصاص مجازات اصلی جنایت عمدی بر نفس، اعضا و منافع است.

جنایت ممکن است به‌طور عمدی، شبه عمدی یا برحسب خطای محض نسبت به نفس، عضو و منفعت وارد شود.

و انواع جنایات، تداخل جنایات، شرایط عمومی قصاص، راه‌های اثبات قصاص، صاحب حق قصاص

و نحوه اجرای قصاص در ماده ۲۸۹ لغایت ۴۴۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۹۲ تصریح شده است.
نکته: (ذکر مجازات اصلی جنایت عمدی در این ماده نشان می‌دهد که اگر اجرای قصاص ممکن نباشد مجازات دیه جایگزین آن می‌شود)
نکته: ماده 206 قانون مجازات اسلامی: قتل در موارد زیر جنایت عمدی محسوب می‌شود:
الف) مواردی که قاتل با انجام کاری قصد کشتن شخص معین یا فرد یا افرادی غیر معین از یک جمع را دارد خواه آن کار

نوعاً کشنده، باشد خواه نباشد، ولی در عمل سبب قتل شود.
ب) مواردی که قاتل عمداً کاری را انجام دهد که نوعاً کشنده باشد، هرچند قصد کشتن شخص را نداشته باشد.
ج) مواردی که قاتل قصد کشتن را ندارد و کاری که انجام می‌دهد، نوعاً کشنده نیست. ولی

نسبت به‌طرف براثر بیماری و یا پیری یا ناتوانی یا کودکی و امثال آن‌ها نوعاً کشنده باشد و قاتل نیز به آن آگاه باشد.

نکته: ماده 271 قانون مجازات اسلامی در بیان جنایات عمدی.

قطع عضو یا جرح آن در موارد زیر جنایت عمدی محسوب می‌شود:
الف) وقتی‌که جانی با انجام کاری قصد قطع عضو یا جرح آن را دارد، چه آن کار نوعاً موجب قطع یا جرح باشد یا نباشد.
ب) وقتی‌که جانی عمداً کاری انجام دهد که نوعاً موجب قطع یا جرح عضو باشد، هرچند قصد قطع یا جرح نداشته باشد.
ج) وقتی‌که جانی قصد قطع عضو یا جرح را ندارد و عمل نوعاً موجب قطع یا جرح نمی‌باشد، ولی نسبت به

مجنی علیه بر اثر بیماری یا پیری یا ناتوانی یا کودکی و مانند این‌ها نوعاً موجب قطع یا جرح باشد و جانی به آن آگاهی داشته باشد.
نکته: منافع همان کارایی اعضا را گویند مانند حس بویایی، لامسه و نظایر این‌ها که متفاوت از خود اعضا می‌باشند.

جهت مشاهده متن ماده 16 قانون مجازات اسلامی کلیک کنید.