هیچ محصولی در سبد خرید نیست.
بلاگ، وکیل کیفری
انواع دیه
04
اردیبهشت
اردیبهشت
دیه چیست؟ مبلغ دیه چگونه تعیین میگردد؟
اگر آسیبی به شخص دیگر چه عمدی چه غیرعمدی وارد شود، فرد ملزم به جبران آن خسارت است. در مبحث آسیب‌های جسمی، مسئله قصاص و دیه مطرح میشود. قصاص به مقابله مثل آسیب در جرائم عمدی تعبیر میشود. در مواقع جرائم غیرعمدی، بحث دیه مطرح میشود. دیه، جبران خسارت بدنی با پرداخت مالی است. یکی از مهم‌ترین مجازات جرائم در قانون جزایی، دیه است. بر اساس ماده ۴۸۸ قانون مجازات اسلامی دیه، مقدار مال معین است که شرع اسلام برای جبران جنایات غیرعمدی، شبه عمد، خطای محض و جنایت عمدی (اگر قاضی اجرای حکم قصاص را عملی نداند) و نقص عضو مشخص می‌کند.اگر در شرع، میزان جبران خسارت مشخص شده باشد، دیه نامیده میشود؛ اگر این مقدار خسارت پرداختی، تعیین نشده باشد از اصطلاح «ارش» استفاده میشود.
انواع دیه چیست؟
میزان دیه را بر اساس نوع آسیب وارده به انسان به انواع زیر تقسیم کرده‌اند:
- دیه جان: آسیبی که با قصد و اختیار وارد میشود. بنا بر حکم شرع، این امر موجب حق قصاص برای آسیب‌دیده خواهد شد. فرد آسیب‌دیده می‌تواند از قصاص چشم‌پوشی کرده و دیه دریافت نماید.
- دیه شبه عمد: فرد مجرم قصد ارتکاب جرم منجر به آسیب دارد ولی قصد او ارتکاب خود جنایت نیست.
- خطای محض: نه قصد جنایت وجود دارد و نه انجام کار منجر به آن خسارت شده است.
به تعریفی دیگر دیه به معنای ذیل است:
دیه به مجازات مالى یا نقدى اطلاق مىشود که در سه مورد باید پرداخت گردد:
اول، وقتى طرفین توافق کنند که مجرم به‌جای تحمل مجازات قصاص، به مجنى علیه دیه بپردازد.
دوم، وقتی‌که در اجراى حکم قصاص، رعایت تساوى و تناسب میان مجازات و جرم ارتکابى ممکن نباشد، مثلاً مجرم فوت کرده باشد یا فاقد عضوى باشد که در بدن مجنىعلیه مصدوم یا مجروح کرده و یا ازلحاظ درجه و اعتبار، بالاتر از مجنىعلیه قرارگرفته باشد که در این صورت نیز اجراى اصل قصاص، عملى نیست.
سوم، در مواردى که قتل یا ضرب‌وجرح غیرعمدى یا خطایی باشد که باز به‌جای اجراى مجازات قصاص، دیه پرداخت مىگردد.
چگونه میزان نرخ دیه تعیین میشود؟
نرخ دیه، امری مادی محسوب میشود. همانند هر امر مادی و مالی دیگری، نرخ و میزان دیه برای مجرم و مقصر حوادث از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود. به‌علاوه میزان دیه هرسال نسبت به سال قبل تغییر خواهد کرد. دلیل این تغییر نرخ دیه را میتوان در نرخ تورم ایران یافت. با توجه به نرخ فزاینده تورم، هرسال قیمت دیه رشد می‌کند.
هرساله بعد از اعلام درصد تورم از سوی بانک مرکزی، قوه قضائیه نرخ دیه کامل انسان را تعیین می‌کند. سپس این نرخ دیه معین به ارگان‌ها و افراد اطلاع‌رسانی خواهد شد. طبق مجازات اسلامی، مبلغ دیه کامل انسان معادل نرخ روز ۱۰۰ شتر سالم خواهد بود. البته معیارهای جامعه امروزی نیز در تعیین مبلغ دیه دخیل هستند. البته به‌هرحال باید قیمت روز دیه را در نظر گرفت.
در هنگام بروز حوادث رانندگی و تصادفات، پزشکی قانونی میزان صدمات وارد به فرد را به دادگاه اعلام می‌کند. سپس دادگاه با توجه به نرخ دیه در آن سال و میزان آسیب‌های وارد شده به فرد، میزان خسارت جانی را تعیین خواهد کرد.
چگونه مبلغ دیه در ماه‌های حرام محاسبه خواهد شد؟
اگر رفتار مجرمانه و آسیب بدنی مثلاً تصادف رانندگی و خسارت جانی در ماه حرام یا در محدوده مکانی مکه صورت گیرد، قیمت دیه چگونه محاسبه میشود؟ یک‌سوم دیه به مبلغ قیمت دیه در ماه‌های غیر حرام افزوده میشود. محرم، رجب، ذی‌القعده، ذی‌الحجه جزو ماه‌های حرام محسوب می‌شوند.
نرخ دیه در ماه حرام افزایش می‌یابد.
اگر کسی در ماه عادی صدمه ببیند ولی در ماه حرام فوت شود، میزان دیه عادی بدون افزایش سهم ۱/۳ ماه حرام پرداخت میگردد. ولی اگر هر دوی آسیب و فوت در ماه حرام صورت گیرد، دیه تشدید شده و مطابق نرخ ماه حرام پرداخت خواهد شد. حال ببینیم که نرخ دیه کامل در سال ۱۴۰۱ چقدر است؟ جدول قیمت دیه چگونه خواهد بود؟
نرخ دیه ۱۴۰۰ + جدول نرخ دیه مصوب قوه قضائیه
قوه قضائیه، مبلغ دیه سال ۱۴۰۱ را معادل ۶۰۰ میلیون تومان اعلام کرد. البته دقیق‌تر باید گفت که این مبلغ دیه ماه غیر حرام ۱۴۰۱ است. مبلغ دیه کامل انسان در سال ۱۴۰۱ نسبت به سال ۱۴۰۰ با افزایش ۲۵ درصدی همراه بوده است. با توجه به‌حکم تشدید و تغلیظ دیه در ماه‌های حرام، مبلغ دیه در ماه‌های حرام ۱۴۰۱ برابر با ۸۰۰ میلیون خواهد بود. مبلغ دیه در تعیین حق بیمه پایه بعضی بیمه‌ها نظیر بیمه شخص ثالث مدنظر قرار می‌گیرد.
بر اساس ماده ۱۰ قانون بیمه اجباری مصوب شده در سال ۱۳۹۵ در خصوص حوادث رانندگی، شرکت بیمه‌گر موظف است که مبلغ خسارت را بدون در نظر گرفتن جنسیت و دین به زیان دیدگان پرداخت کند. به عبارتی دیه زن و مرد در این شرایط یکسان است.
در چه مواردی دیه زن با مرد برابر است؟
با تصویب قانون مجازات اسلامی در سال ۱۳۹۲ که قانون حاکم فعلی کشور است، تغییراتی در موضوع دیه زنان اتفاق افتاد.
در تبصره ماده ۵۵۱ این قانون درخصوص تأثیر جنسیت در موضوع دیه آمده است: “در کلیه جنایاتی که مجنی علیه مرد نیست، معادل تفاوت دیه تا سقف دیه مرد از صندوق تامین خسارت‌های بدنی پرداخت میشود.”
منظور از عبارت “مجنی علیه مرد نیست…” صرفا زن بودن مجنی علیه نمیباشد بلکه افراد فاقد جنسیت واحد، مشخص و در اصطلاح قانونی افراد “خنثی” را نیز شامل میشود.
به عبارتی میتوان گفت با اجرایی شدن این قانون دیه قتل برای مقتول زن و مرد برابر گردید؛ اگرچه تمام آن از شخص محکوم وصول نمیگردد و نصف آن توسط صندوق خسارت‌های بدنی به وراث مقتول پرداخت میگردد.
همچنین بر اساس ماده ۱۰ “قانون بیمه اجباری خسارت وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه” بیمه گر مکلف است در ایفاء تعهدات مندرج در این قانون خسارت وارده به زیان دیدگان را بدون لحاظ جنسیت و دین تا سقف تعهدات بیمه نامه پرداخت کند.
زدن تو گوش دیگران چقدر هزینه دارد؟
نرخ دیه کامل در سال ۱۴۰۱، در ماه‌های غیر حرام ۶۰۰ میلیون تومان و در ماه‌های حرام ۸۰۰ میلیون تومان است.
منظور از دیه کامل، دیه کامل مرد در ماه‌های غیر حرام است که برای محاسبه دیه زن باید مبلغ ذکر شده را نصف کنید.
دیه گوش در قانون مجازات اسلامی:
دیه پارگی پرده گوش بسته به نظر قاضی و با توجه به نظر پزشکی قانونی، تعیین میشود.
اما اگر پارگی پرده گوش موجب از دست دادن شنوایی نیز بشود، برای ناشنوایی یک گوش، علاوه بر ارش، نصف دیه کامل خواهد بود و برای ناشنوایی دو گوش، علاوه بر ارش، یک دیه کامل می باشد.
بنابراین مرتکب باید برای ناشنوایی یک گوش ۳۰۰ میلیون تومان و برای ناشنوایی دو گوش ۶۰۰ میلیون تومان دیه بدهد.