بزرگداشت سید جمال الدین اسدآبادی و تعریف انواع مجازات

تعریف انواع مجازات : مجازات‌ها در حقوق جزا شامل سه دسته مجازات‌های اصلی، تکمیلی و تبعی است. مجازت اصلی، مجازاتی است که از سوی قانوگذار در قوانین جزایی برای هر جرم به طور مشخص تعیین شده است. مجازات تکمیلی، مجازاتی است که اگرچه به عنوان مجازات اصلی ذکر نشده است. اما به عنوان یکی از ابزارهای تعیین مجازات در اختیار قاضی قرار داده شده است. تا در صورت نیاز برای تکمیل مجازات اصلی برای مجرم وضع شود. مجازات تبعی شامل یک سری مجازات‌ها و محرومیت‌های اجتماعی است. به تبع صدور حکم به مجازات اصلی و به نسبت مجازات اصلی برای مدت مشخصی شامل حال محکوم می‌شود.

مجازات‌های تکمیلی یا تتمیمی

مجازات‌های تکمیلی یا به تعبیری تتمیمی برای کامل کردن مجازات اصلی از سوی قاضی تعیین می‌شود. بنابر اصل قانونی بودن جرم و مجازات، دست قاضی برای صدور مجازات‌های گسترده بسیار باز و وسیع نیست اما در حدود قانون می‌تواند مجازات‌های خاصی را در کنار مجازات اصلی برای مجرم در نظر بگیرد.
هدف اصلی از وضع مجازات‌های تکمیلی اثر بخشی بیشتر و کمک به اصلاح رفتار مجرمان است. مجازات‌هایی نظیر منع رفت و آمد به اماکن خاص یا منع خروج از محدوده خاص، الزام به حرفه‌‌آموزی یا سوادآموزی الزام به اشتغال در جای خاص و نظایر اینها مجازات‌هایی هستند. که از سوی قاضی می‌تواند در کنار مجازات اصلی برای مجرم یا محکوم در نظر گرفته شود. تا روند اصلاح فرد با سرعت بیشتری پیگیری شود.
بر اساس ماده 23 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 «دادگاه می‌تواند فردی را که به حد، قصاص یا مجازات تعزیری از درجه‌ شش تا درجه یک محکوم کرده است. با رعایت شرایط مقرر در این قانون، متناسب با جرم ارتکابی و خصوصیات وی به یک یا چند مجازات از مجازات‌های تکمیلی محکوم کند»
همانطور که در ماده 23 نیز به آن اشاره شده، مجازات تکمیلی متناسب با جرم و مجازات اصلی متفاوت بوده است.اما دست قاضی برای صدور هریک از موارد مشخص شده در قانون باز است.

بر این اساس، مواردی مانند:

• «الف- اقامت اجباری در محل معین

• ب- منع از اقامت در محل یا محلهای معین

• پ- منع از اشتغال به شغل، حرفه یا کار معین

• ت- انفصال از خدمات دولتی و عمومی، ث- منع از رانندگی با وسایل نقلیه موتوری و یا تصدی وسایل موتوری

• ج- منع از داشتن دسته چک ویا اصدار اسناد تجارتی

• چ- منع از حمل سلاح، ح- منع از خروج اتباع ایران از کشور

• خ- اخراج بیگانگان از کشور، د- الزام به خدمات عمومی

• ذ- منع از عضویت در احزاب، گروهها و دستجات سیاسی یا اجتماعی

• ر- توقیف وسایل ارتکاب جرم یا رسانه یا مؤسسه دخیل در ارتکاب جرم

• ز- الزام به یادگیری حرفه، شغل یا کار معین، ژ- الزام به تحصیل

• س- انتشار حکم محکومیت قطعی» به عنوان مواردی است که قاضی می‌تواند در کنار مجازات اصلی؛ به عنوان یک مجازات تکمیلی برای محکوم در نظر بگیرد.

باید توجه کرد طبق تبصره یک ماده 23 قانون مجازات اسلامی، قاضی برای مدت مشخصی که بیش از دو سال نخواهد بود می‌تواند حکم به اجرای یک یا چند مورد از مجازات‌های تکمیلی بدهد.
محکوم به مجازات تکمیلی باید دقیقا دستورات دادگاه را اجرا کند و اگر از اجرای دستور دادگاه سرپیچی کند به ضمانت اجرای مقرر در قانون محکوم می‌شود. بر اساس ماده 24 قانون مجازات اسلامی، «چنانچه محکوم طی مدت اجرای مجازات تکمیلی، مفاد حکم را رعایت ننماید، دادگاه صادرکننده حکم به پیشنهاد قاضی اجرای احکام برای بار اول مدت مجازات تکمیلی مندرج در حکم را تا یک‌سوم افزایش می‌دهد. در صورت تکرار، بقیه مدت محکومیت را به حبس یا جزای نقدی درجه هفت یا هشت تبدیل می‌کند. همچنین بعد از گذشتن نیمی از مدت مجازات تکمیلی، دادگاه می‌تواند با پیشنهاد قاضی اجرای حکم در صورت اطمینان به عدم تکرار جرم و اصلاح مجرم، نسبت به لغو یا کاهش مدت زمان مجازات تکمیلی وی اقدام کند.»

از آن جایی که 18 اسفند روز بزرگداشت سید جمال الدین اسدآبادی است، جهت ارائه نمومه مجازات تکمیلی اخراج از کشور می توان به اخراج این عالم از ایران اشاره کرد. سید جمال الدین اسدآبادی اندیشمند سیاسی و مبلغ اندیشه اتحاد اسلام بود. وی همچنین از اولین نظریه پردازان بنیادگرایی اسلامی محسوب می‌شود. پس از سفر اروپا و بازگشت به ایران از سمت بوشهر، در تهران ساکن شد. چند بار با ناصرالدین‌شاه ملاقات کرد و از ضرورت قانون با ناصرالدین شاه سخن گفت. از آنجایی که وی منتقد سرسخت حکومت های عثمانی و قاجار بود. طبیعتاً این امر باعث رنجش خاطر شاه قاجار شده بود. به همین سبب شاه طی فرمانی دستور به مجازات او از طریق اخراج اسدآبادی از ایران نمود.