احترام و ارتباط آن با قذف از نگاه وکیل کیفری در ایران

احترام یکی از ارزش‌های اولیه بشر بوده و قانون‌گذار ایران در هر دوره از تاریخ رفتارهایی که بر خلاف احترام صورت میگرفته را مورد جرم انگاری و مجازات قرار داده است.

یکی از انواع مجازات ها شلاق حدی است که شدت ضرب آن بیشتر از شدت ضرب شلاق تعزیری است و یکی از انواع شلاق های حدی، شلاق حدی مربوط به مجازات شخصی است که به دیگری نسبت زنا یا لواط میدهد که قانونگذار ایران این رفتار را به عنوان قذف نام گذاری و قانون مجازات اسلامی در مواد    تا     قذف و شرایط اثبات اتهام قذف و مجازات آن را مورد بررسی قرار داده است  رفتارهای ضد احترام در غالب قذف و سب النبی مورد تعریف قرار گرفته است. مبحث احترام به چند دسته ذیل قابل‌تقسیم است: قذف، توهین، افترا، نشر اکاذیب، غفلت، تغییر، تحریف و انتشار.

در این مقاله به تعریف قذف و بررسی ابعاد آن از منظر حقوق کیفری خواهیم پرداخت:

مطابق شرع و قسمت حدود قانون مجازات اسلامی قذف به‌عنوان یکی از ضد ارزش‌های انسانی شناسایی و مورداستفاده در تصمیم‌گیری‌های حکام محاکم قرار گرفته و علاوه بر شرایط فقهی حاکم بر قذف، اگر به شخص زنده یا فوت شده نسبت زنا یا لواط داده شود این رفتار تحت عنوان قذف قابلیت رسیدگی خواهد داشت مشروط بر اینکه:
قذف از طریق نوشته یا لفظ هر چند به‌صورت الکترونیک واقع می‌گردد.
قذف باید صریح و بدون ابهام باشد.
نسبت دهنده باید نسب به لفظ آگاه و قصد انتساب زنا یا لواط به دیگری را داشته باشد.
نسبت دهنده به معنای لفظ آگاه باشد هرچند طرف مقابل از معنای لفظ آگاه نباشد.
قرینه‌ای در بین نباشد که نشان دهد منظور قذف یا نسبت دادن زنا یا لواط نبوده است.
قذف شونده در هنگام قذف بالغ، عاقل، مسلمان و معین بوده.
قذف شونده به انجام رفتار زنا یا لواط متظاهر نباشد.
اگر قذف شده، قذف کننده را تصدیق نماید حد قذف در هر مرحله از تعقیب، رسیدگی و اجرای مجازات ساقط می‌گردد.

فردی که به زنا یا لواط تظاهر کرده مورد قذف قرار نگرفته باشد و اگر فردی که نسبت به امر زنا یا لواط تظاهر نکرده مورد قذف واقع شود قذف کننده به ۸۰ ضربه شلاق حدی محکوم می‌گردد. اگر قذف شونده در هنگام قذف نابالغ، مجنون یا دیوانه و یا غیرمسلمان و یا به‌صورت غیر معین باشد قذف کننده به ۳۱تا ۷۴ ضربه شلاق تعزیری محکوم می‌شود.

اگر کسی لفظی به کار ببرد که زنا یا لواط را به‌طور مستقیم به‌طرف مقابل نسبت ندهد ولی در باطن زنا یا لواط را به شخصی دیگر مثل همسر، پدر، مادر، خواهر یا برادر مخاطب نسبت دهد این رفتار نسبت به آن افراد قذف محسوب می‌گردد و اگر مخاطب به علت انتساب زنا یا لواط به اطرافیانش اذیت شده باشد گوینده به مجازات توهین (با توجه به اصلاحات مورخ ۱۳۹۹/۰۲/۲۳ مجازات جزای نقدی درجه ۶ یا بیش از ۲۰ میلیون ریال تا ۸۰ میلیون ریال) محکوم می‌گردد.
چنانچه به فردی نسبت زنا یا لواطی داده شود که موجب اجرای حد نمی‌شود مثل زنا یا لواط در حال اکراه یا در زمان قبل از بلوغ متهم به مجازات ۳۱ تا ۷۴ ضربه شلاق تعزیری محکوم می‌گردد.
اگر به فردی که جرم زنا یا لواط او ثابت شده است تا قبل از توبه او، نسبت زنا یا لواط داده شود این رفتار دارای مجازات نیست مگر اینکه توبه کند که نسبت زنا یا لواط قذف خواهد بود.
قذف از جرائم قابل‌گذشت بوده و شاکی می‌تواند در هر مرحله از تحقیق، تعقیب، رسیدگی و اجرای مجازات نسبت به شخصی که نسبت زنا یا لواط داده است رضایت دهد و با رضایت او تعقیب، رسیدگی و اجرای مجازات موقوف می‌گردد. اگر فردی که قذف شده و در صورت فوت او ورثه او گذشت کنند حد قذف در هر مرحله ساقط می‌گردد.

چنانچه قذف کننده چند نفر را به‌طور جداگانه قذف کند در برابر هر یک از قذف‌ها به‌طور جداگانه محکوم به حد قذف می‌گردد.
اگر قذف کننده چند نفر را با یک لفظ قذف نماید مثلاً بگوید الف، ب و ج مرتکب زنا یا لواط شده‌اند در برابر قذف هر یک، یک حد بر او جاری می‌شود و اگر قذف شوندگان با هم شکایت کنند بیش از یک حد اجرا نخواهد شد.

تأکید بر قذف در قانون مجازات اسلامی

اگر فردی دیگری را به سبب زنا یا به سبب زنا یا لواط قذف کند و گفته خود را تکرار نماید تا قبل از اجرای حد صرفاً یک‌بار حد بابت نسبت یا نسبت‌های زنا یا لواط اجرا می‌گردد و بعد از اجرای حد اگر مجدد نسبت زنا یا لواط بدهد مجدد بر او حد اجرا می‌گردد و اگر بعد از اجرای حد مجدد بگوید آن چیزی که گفتم حقیقت بود مطابق قانون به شلاق تعزیری از ۳۱ تا ۷۴ ضربه محکوم می‌گردد.
اگر پدر یا پدربزرگ به فرزند یا نوه خود نسبت زنا یا لواط بدهد به ۳۱ تا ۷۴ ضربه شلاق تعزیری محکوم می‌گردد.
حق طرح شکایت به جهت قذف فردی که از جرم قذف گذشت نکرده است به همه ورثه او به جز همسر او منتقل می‌گردد و هر یک مستقلاً حق طرح شکایت یا گذشت دارند.
اگر پدر یا پدربزرگ فرزند یا نوه خود را قذف نموده و فرزند یا نوه فوت نموده باشد، ورثه فرزند یا نوه حق طرح شکایت و تعقیب پدربزرگ یا پدر را نخواهند داشت. استثنا صرفاً مربوط به پدر و پدربزرگ بوده و مادر و مادربزرگ مشمول این استثنا نمی‌باشند.
در رسیدگی به جرم قذف اگر نسبت زنا یا لواط با شهادت یا به توسط علم قاضی ثابت شود حد قذف ساقط می‌گردد.
اگر مردی همسر خود را به جهت زنای قبل از زوجیت یا به زنای در حین زوجیت مورد لعان قرار دهد حد از مرد ساقط می‌گردد.
اگر دو نفر یکدیگر را قذف نمایند حد قذف از هر دو ساقط می‌گردد هرچند یک‌طرف به دیگری نسبت زنا یا لواط و طرف دیگر به او نسبت لواط یا زنا داده باشد ولی مجازات غیر حدی هر یک از آن‌ها ۳۱ تا ۷۴ ضربه شلاق تعزیری می‌باشد.

قذف مادر چیست؟

بر اساس ماده ۲۴۷ قانون مجازات اسلامی به فرزند مشروع و قانونی خود بگوئیم تو فرزند من نیستی و یا اینکه به فرزند متولد مشروع شخص دیگر بگوئیم تو فرزند پدرت نیستی قذف مادر رخ داده است.

با چه قرینه و دلیلی قذف ثابت نمی شود؟

بر اساس ماده ۲۴۸ قانون مجازات اسلامی هر گاه در ارتکاب رفتار مجرمانه قرینه و دلیلی یافت شود که نشان دهد منظور و اراده متهم قذف یا نسبت دادن زنا یا لواط نبوده ، قذف ثابت نمی گردد.

نسبت زنا یا لواط با فلانی چه حکمی دارد؟

بر اساس ماده ۲۴۹ قانون مجازات اسلامی نسبت دادن زنا یا لواط به صورتی که گفته شود تو با فلان زن یا فلان مرد زنا یا لواط کرده ای موجب جاری شدن حد قذف به دلیل قذف مخاطب میگردد.

اهانت به پیامبر اسلام و انبیاء عظام الهی (ساب النبی)

هر کس (شخص حقیقی یا حقوقی) به پیامبر اسلام یا هر یک از انبیاء عظام الهی دشنام دهد یا ایشان را قذف نماید ساب النبی نامیده شده و مطابق ماده ۲۶۲ قانون مجازات اسلامی به مجازات اعدام محکوم می‌گردد.

اشخاص در حکم ساب النبی

هر کس به ائمه معصوم حضرت فاطمه زهرا نسبت قذف دهد یا ایشان را دشنام دهد در حکم ساب النبی بوده و مجازات فردی که محکوم شود اعدام خواهد بود.
ادعا:
اگر متهم ادعا کند که اظهارات او از روی اکراه بوده ساب النبی محسوب نمی‌گردد.
همچنین اگر متهم به ساب النبی ادعا نماید که رفتار او به جهت غفلت، سهو يا حالت مستي يا غضب يا سبق لسان يا بدون توجه به معاني كلمات و يا نقل‌قول از ديگري بوده است ساب‌النّبي محسوب نمي‌شود.